Casus Yazılım Nedir, Ne Yapar, Nasıl Tespit Edilir?

Neredeyse bilgisayar var olduğu günden beri virüs var ve bir formda onunla uğraş etmeye alıştık. Bilinen berbat gayeli yazılımları da yeniden bir biçimde tespit edebilir hale geldik. Artık çok daha makus maksatlı bir yazılım diyebileceğimiz casus yazılımlar çıktı. Casus yazılım da bir cins makus gayeli yazılımdır ancak bu illetin yaptıklarını duyunca, art planda sessiz sakin bir şeyler yapmaya çalışan berbat hedefli yazılımlara üzüleceksiniz.

Casus yazılım bilgisayar, telefon, tablet üzere tüm aygıtlara sızabilir. Üstelik birçok vakit bu sızmayı kendi elimize onaylayarak yaparız. Casus yazılım aygıtınıza sızdığı vakit aklınıza gelen – gelmeyen her şeyinize ulaşabilir ve maalesef birden fazla vakit başınıza bir bela gelene kadar fark etmezsiniz. Gelin dijital belamız casus yazılım nedir, ne yapar, nasıl tespit edilirbiraz daha yakından inceleyelim.

Casus yazılım nedir?

Casus yazılım; bilgisayar, tablet, akıllı telefon üzere aygıtlara kullanıcıların haberi olmadan sızan, kullanıcının müsaadesi olmadan datalarını toplayan ve topladığı bilgileri üçüncü taraflara satan bir tıp berbat gayeli yazılımdır. Casus yazılımlar, günümüz dünyasının en büyük siber tehlikelerinden biri olarak kabul ediliyor.

Casus yazılım bir virüs değildir. Virüsler aygıt içinde yayılmaya çalışır, casus yazılımın ise aygıta bir kere girmesi kafidir. Pek çok makûs gayeli yazılımdan farklı olarak casus yazılımlar, kullanıcıların çok daha bâtın ve değerli datalarına erişebilir. Bu çeşit kıymetli dataların çalınması demek, kullanıcıların sırf dijital hayatında değil gerçek hayatında da problemler yaşaması demektir.

Casus yazılım ne yapar?

Casus yazılım birden fazla vakit paket yazılımlar içerisinde kapalı olarak gelir. Kullanıcı, yazılım yükleme onayı verirken fark etmeden casus yazılımı da onaylar. Asla okumadığımız ve çabucak onayladığımız kullanıcı mukavelelerinde yer alan tek bir unsur ile casus yazılımın yüklenmesine onay verebilirsiniz.

Casus yazılımın çalışma prensibi üç temel adımdan oluşur; sızma, data toplama ve dataları gönderme. Aygıtınıza bir biçimde sızan casus yazılım, ekran imgelerine kadar tüm datalarınızı toplar ve daha sonra bu dataları yazılımın sahibine gönderir. O da artık neler yapar kim bilir. Casus yazılımın ulaşabildiği datalardan kimileri şunlardır;

• Oturum açma bilgileri
• Kullanıcı isimleri ve parolalar
• PIN kodları
• Kredi ve banka kartı numaraları
• Klavye vuruşları
• Tarama alışkanlıkları
• E-posta adresleri
• Uçtan uca şifrelenmiş iletiler
• Ekran imgeleri

Casus yazılım tipleri:

• Bir yazılım paketi içinde gizlenerek aygıtınıza sızan ‘Truva atı’ casus yazılımı
• Bilgilerinizi reklamverenlere satan ve aldatıcı reklamlar gösteren ‘Adware’ casus yazılım
• İnternet siteleri üzerinden sızan ve online alışkanlıklarınızı takip eden ‘Tarama-izleme’ casus yazılımı
• Ekran manzaralarını, klavye vuruşlarını, ziyaret edilen internet sitelerini ve kayıtlı e-postaları izleyen ‘Keylogger’ casus yazılımı

Casus yazılım tiplerini genel olarak bu dört temel kategoriye ayırmak mümkün. Fakat bir casus yazılım bu çeşitlerden çok daha karmaşık olabilir. Bu cinslerden hiçbirine ilişkin olmayan casus yazılımlar olduğu üzere pek çok farklı cins başlığı altında pahalandırılacak casus yazılımlar da olabilir.

Casus yazılımlar hangi meselelere neden olur?

Casus yazılımların çok daha saklı ve kıymetli bilgilerinizi çalabileceğini söyledik. Bunun manası, toplumsal medya hesabınızı kaybetmekten çok daha fazlasıdır. Data hırsızlığı ve kimlik dolandırıcılığı nedeniyle banka hesaplarınız boşaltılabilir, kredi kartınız limitine kadar harcanabilir, isminize kredi çekilebilir, isminiz kullanılarak tanıdığınız bireyler dolandırılabilir ve daha kacı.

Tüm bunları düşününce biraz hafif kalacak lakin casus yazılımlar aygıt hasarına da neden olabilir. Art planda devamlı çalışmakta olan casus yazılım aygıt performansını düşürür, güvenlik duvarlarını kaldırarak aygıtı tehlikelere açık hale getirir, çok ısınma ve gibisi durumlar sonucunda aygıtınızda kalıcı hasarlar bırakabilir.

Kimi casus yazılımlar, kullanıcıları aldatıcı reklamlara ve internet sitelerine yönlendirir. Arama motoruna ne yazarsanız yazın karşınıza değişik siteler çıkabilir, pop-up reklamlar dört bir yanınızı sarabilir ve hatta internet tarayıcınız açık olmasa bile reklamlar görebilirsiniz. Bu durum hudut bozucu olmasının yanı sıra tıkladığınız anda büyük tehlikeler de doğurabilir.

Casus yazılım bulaşma belirtileri nelerdir?

• İnternet tarayıcınızın ana sayfası değişir.
• Varsayılan arama motorunuz değişir.
• Karşınıza anlamsız arama sonuçları ve reklamlar çıkar.
• İnternet tarayıcınız kapalı olsa bile reklam görürsünüz.
• Aygıt performansınız büyük oranda düşer.
• Aygıtınız sık sık donar ve hatta çöker.
• Aygıtınızda tanımadığınız klasörler görmeye başlarsınız.
• Evraklarınızın yer değiştirdiğini görürsünüz.
• Belgeleriniz silinir.
• Gönderilmiş Öğeler klasöründe göndermediğiniz e-postalar görürsünüz.
• https protokolü ile şifrelenmiş internet siteleri bile inançlı değil olarak görülür.

Aygıtınıza bir casus yazılım sızdığı vakit karşınıza çıkabilecek meselelerden kimileri bu halde. Birden fazla vakit casus yazılım kendini bir halde muhakkak eder ve dikkatli kullanıcılar bu durumu anlar. Lakin birtakım durumlarda casus yazılımlar oldukça sinsi çalışır ve kolay kolay fark edilmeyebilir.

Casus yazılım nasıl bulaşır?

Casus yazılımların ana bulaşma kaynağı yazılım paketleridir. Kullanıcılar, emniyetli olmayan bir kaynaktan bir yazılım paketi indirir ve kendi elleriyle casus yazılımı yüklerler. Emniyetli olmayan indirme kaynakları, ne idüğü meçhul yazılımlar, parasız bir şeyler sunduğunu sav eden kampanyalar her vakit tehlikelidir.

E-postalarla gelen ilişkiler ve belge ekleri de casus yazılımın en çok bulaştığı yerlerdir. Emniyetli olmayan internet sitelerindeki çerezleri kabul et butonu bile casus yazılım aracı olabilir. Yani her an her şey olabilir. Bu nedenle muteber olmayan hiçbir temasa tıklamayın ve unutmayın, ücretsiz peynir yalnıza fare kapanında olur.

Casus yazılım nasıl silinir?

Şayet bilgisayarınızda, tabletinizde ya da akıllı telefonunuzda casus yazılım olduğundan şüpheleniyorsanız yapmanız gereken çabucak aygıtı sıfırlamaktır. Değerli belgelerinizi yedekledikten sonra aygıtı sıfırlayın ve tüm yazılımların kaldırıldığından emin olun. Birden fazla vakit bu süreç casus yazılımdan kurtulmanızı sağlayacaktır.

Casus yazılım bir virüs olmadığı için evraklarınızın ya da klasörlerinizin ortasına gizlenmez. Kendisi faal olarak kendi belgeleriyle hareket eden bir yazılımdır. Bu nedenle aygıt sıfırlamak en gerçek sistem olacaktır. Lakin kimi durumlarda profesyonel dayanak almanız gerekebilir.

Günümüz dünyasının en büyük siber tehditlerinden biri olan casus yazılım nedir, ne yapar, nasıl tespit edilir üzere merak edilen soruları yanıtladık ve husus hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. İnternet dünyası tehlikelerle dolu, nereye tıkladığınıza dikkat edin.